Markerami dymu tytoniowego mogą być składniki z ponad 4000 poznanych substancji, lub ich metabolity powstające w ustroju człowieka.
Ponadto markery narażenia na dym tytoniowy powinny charakteryzować się specyficznością i łatwością oznaczenia.
Do najbardziej poznanych biomarkerów dymu tytoniowego możemy zaliczyć:
Tiocyjaniany – które mogą być oznaczane w próbkach krwi, moczu lub ślinie, są pochodnymi cyjanowodoru składnika dymu tytoniowego, charakteryzują się niską specyficznością i czułością. Okres oceny narażenia obejmuje kilka tygodni . Ograniczeniami w zastosowaniu tego biomarkeru jest fakt ich występowania w źródłach egzogennych takich jak: pożywienie czy też bakterie bytujące w okrężnicy.
Karboksyhemoglobina może być oznaczana we krwi, prekursorem jej jest tlenek węgla zawarty w dymie papierosowym. Specyficzność i czułość tego oznaczenia jest mała, obejmuje okres narażenia do kilku godzin. Niestety charakteryzuje się krótkim okresem półtrwania, karboksyhemoglobina jest niespecyficzna dla dymu tytoniowego, może pochodzić ze źródeł egzogennych i endogennych.
Nikotyna może być oznaczana we krwi, moczu, ślinie i włosach. Charakteryzuje się dużą czułością i specyficznością, okres oceny narażenia obejmuje do 3 dni. Ograniczenia przy zastosowaniu tego biomarkeru stanowi krótki okres półtrwania we krwi oraz zależność wydalania z moczem od jego pH i ilości.
Konityna może być oznaczana we krwi, moczu, ślinie, smółce i we włosach , a także w mleku matek karmiących (ma to istotne znaczenie w diagnostyce zatrucia nikotyną u noworodków matek palących papierosy). Prekursorem kotyniny w dymie tytoniowym jest nikotyna. Ten biomarker charakteryzuje się dużą specyficznością i czułością, okres oceny narażenia obejmuje do 3 dni. Ograniczenie stanowi wydalanie z moczem uzależnione od pH i jego ilości. Kotynina jest preferowanym biomarkerem w ocenie narażenia na dym tytoniowy, z uwagi na okres półtrwania 16 – 20 godzin, ponadto wiele badań naukowych potwierdza zależność pomiędzy stężeniem kotyniny w płynach ustrojowych a ilością nikotyny w organizmie osoby palącej papierosy.
Źródło:
- Sobczak i in. 2005, Piekoszewski Florek 2001 Charakterystyka wybranych biomarkerów narażenia na dym tytoniowy cyt. za Marszałł M. Ekspozycja na dym tytoniowy a poziom homocysteiny i jej kofaktorów u osób palących i niepalących Akademia Medyczna Gdańsk 2007