Ciąża jest niezwykle trudnym przeżyciem dla organizmu kobiety, który ulega wielu zmianom hormonalnym. W wyniku tych zmian u niektórych kobiet może wystąpić nietolerancja węglowodanów, czyli tak zwana cukrzyca ciężarnych.

Problem ten może zarówno dotyczyć kobiet, które wcześniej miały prawidłową masę ciała i prawidłowy poziom glukozy we krwi, jak i tych, które przed zajściem w ciążę charakteryzowała nadwaga lub otyłość spowodowana nieprawidłowym sposobem odżywiania się. Ryzyko wystąpienia cukrzycy wzrasta u kobiet, które decydują się na dziecko w starszym wieku (po 35 r. ż.), u wieloródek oraz u kobiet z obciążonym wywiadem (występowanie cukrzycy II stopnia w rodzinie).

Nierozpoznana cukrzyca w ciąży

Nierozpoznana bądź źle leczona cukrzyca może powodować poród przedwczesny, niedojrzałość metaboliczną wielu narządów płodu (przede wszystkim układu oddechowego), przerost mięśnia sercowego oraz związane z tym upośledzenie jego czynności po porodzie. U ciężarnych z cukrzycą częściej niż u zdrowych dochodzi do zgonu wewnątrzmacicznego. Powikłaniem cukrzycy ciążowej jest też tzw. makrosomia, czyli nadmierna wielkość lub masa płodu (dziecko waży więcej niż 4,2 kg). To z kolei wiąże się z ryzykiem przedłużonego i utrudnionego porodu, urazów okołoporodowych u matki i jej dziecka.

Dieta w cukrzycy ciążowej

Dieta w cukrzycy ciążowej jest zbliżona do tradycyjnej diety osób chorujących na cukrzycę. Zaleca się spożywanie 6-7 posiłków dziennie o stałych porach i regularnych odstępach czasu, co pozwala wyrównać poziom glukozy we krwi i ogranicza ryzyko wystąpienia hipoglikemii. Posiłki powinny zawierać odpowiednie ilości węglowodanów, białka i tłuszczu.

Ilość przyjmowanego białka nie powinna być większa niż 1,5 g/1 kg należnej masy ciała. Połowa zapotrzebowania na ten składnik powinna pochodzić z produktów roślinnych, a druga ze zwierzęcych. Najlepszym źródłem białka są chude gatunki mięs (drób, królik), ryby, jaja, chude mleko i jego przetwory (np. jogurty naturalne, kefiry, maślanki) oraz nasiona roślin strączkowych.

Tłuszcze w codziennym menu powinny pokrywać do 20% dziennego zapotrzebowania na energię. W jadłospisie należy unikać nasyconych kwasów tłuszczowych bogatych w izomery trans kwasów tłuszczowych, które znajdują się w takich produktach, jak: słodycze, twarde margaryny, zupy w proszku, frytki, chipsy, żywność typu fast-food. Warto natomiast wzbogacić codzienne menu m. in. o oliwę z oliwek, olej rzepakowy, które dostarczają jednonienasyconych kwasów tłuszczowych. Przygotowując posiłki, należy unikać smażenia w głębokim tłuszczu. Preferowane formy przygotowywania posiłków to gotowanie, pieczenie, duszenie czy gotowanie na parze.

Węglowodany powinny stanowić podstawowe źródło energii (ok. 60% zapotrzebowania na energię). 50% powinno pochodzić z węglowodanów złożonych, a tylko 10% z węglowodanów prostych (np. Słodyczy, produktów z białej mąki), ponieważ podnoszą stężenie glukozy i insuliny we krwi. Doskonałym źródłem cukrów złożonych w codziennym jadłospisie są produkty z pełnego ziarna, kasze, ryż brązowy lub dziki, warzywa i owoce o niskim indeksie glikemicznym (IG). Co więcej produkty te zawierają duże ilości błonnika, który hamuje nadmierne wchłanianie glukozy przez organizm. Warzywa i owoce powinny być spożywane na surowo. Nie należy rozgotowywać produktów zbożowych i jarzyn, ponieważ rozgotowane dania powodują szybszy wzrost poziomu glukozy we krwi.

Do produktów, które niekorzystnie wpływają na kobiety w ciąży zalicza się alkohol i słodkie napoje (zarówno soki owocowe, jak i napoje gazowane). Zamiast nich powinno spożywać się minimum 2 litry wody niegazowanej dziennie oraz korzystać z herbat ziołowych. Napoje te nie zawierają kalorii, a prawidłowo nawodniony organizm szybciej pozbywa się nadmiaru cukru przyjętego z pożywieniem.

Kaloryczność diety kobiety ciężarnej ustala się indywidualnie w zależności od wieku, wzrostu, wagi, aktywności ruchowej, wykonywanej pracy i stanu zdrowia ciężarnej.

Piśmiennictwo:

• Ciborowska H., Rudnicka A. Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka. Wyd. Lek. PZWL, Warszawa 2010.
• Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2011. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Diabetologia Praktyczna 2011; 12 (supl. A).

Fot.: © fovito - Fotolia.com